W wielu gałęziach przemysłu, elektrowniach, kopalniach, magazynach, warsztatach i innych przedsiębiorstwach wykorzystywane są urządzenia napędzane silnikami elektrycznymi. Prawidłowy dobór zabezpieczeń ma ogromne znaczenie dla zapobiegania awariom i uszkodzeniom napędu, a nawet całej maszyny. Wyłącznik silnikowy to popularne rozwiązanie. Dlaczego?

Jakie mogą być przyczyny awarii silników elektrycznych?

Wśród przyczyn wystąpienia awarii silników elektrycznych wymienić należy przede wszystkim zwarcia w instalacji elektrycznej zasilającej urządzenie. Mogą one być następstwem mechanicznego uszkodzenia izolacji, jej zniszczenia w wyniku przeciążeń, a nawet błędów ludzkich. Zwarcie spowodować może zniszczenie przewodów elektrycznych, zniszczenie samego silnika, albo jego elementów, a nawet pożar, czy porażenie osoby obsługującej maszynę.

Inną przyczyną awarii mogą być przeciążenia, czyli wystąpienie prądu o wartości przekraczającej wartość znamionową, albo przeciwnie – obniżenie lub zanik napięcia. Również przedłużający się rozruch, zbyt częste rozruchy, wzrost momentu oporowego, przeciążenie ruchowe czy praca niepełnofazowa może doprowadzić do nieprawidłowej pracy silnika albo przeciążenie cieplne. Są to zagrożenia łatwe do przewidzenia, a na rynku istnieje szeroka gama zabezpieczeń silnikowych, które mają na celu ich wyeliminowanie.

Zabezpieczenia silników elektrycznych

Dla ochrony silników elektrycznych wykorzystuje się kilka rodzajów zabezpieczeń. Do najpowszechniejszych należą:

• wyłączniki różnicowoprądowe – chroniące przed porażeniem i ryzykiem wystąpienia pożaru;
• wyłączniki instalacyjne – potocznie nazywane bezpiecznikami, chronią przed zwarciem i przeciążeniem;
• wyłączniki silnikowe – również chronią przed zwarciem i przeciążeniem, odcinając zasilanie w ciągu kilku milisekund od wykrycia nieprawidłowego prądu.

Zastosowanie powyższych zabezpieczeń zapewnia bezpieczeństwo pracy ludzi, a także bezpieczeństwo mienia oraz samych urządzeń. Dodatkowo dla zabezpieczenia silników elektrycznych stosuje się też styczniki, czujniki zaniku fazy i czujniki kolejności fazy, które wspomagają działanie powyższych urządzeń.

Rodzaje wyłączników silnikowych

Wyłączniki silnikowe to elementy elektromechaniczne, których zadaniem jest wyłączanie i włączanie napędu poprzez automatyczne odcinanie zasilania w sytuacjach awaryjnych. Urządzenie ma niewielkie rozmiary, dzięki czemu pozwala zaoszczędzić przestrzeń instalacyjną. Jego działanie oparte jest na wykrywaniu takich zagrożeń, jak: zablokowanie rozruchu, przeciążenie, zwarcie, czy zanik fazy. Mogą być stosowane w silnikach 1-fazowych, 2-fazowych i 3-fazowych.

W wyłączniku silnikowym zintegrowany jest wyzwalacz magnetyczny i wyzwalacz termiczny – od tego drugiego zabezpieczenia pochodzi potoczna nazwa tego typu wyłącznika – termik. Wyzwalacz elektromagnetyczny reaguje na wystąpienie zwarcia, a wyzwalacz termiczny na przeciążenie. Warto wiedzieć, że urządzenia te automatycznie kompensują zmiany temperatury otoczenia i nie reagują na nie.

Zastosowanie wyłączników silnikowych pozwala na ręczne włączanie i wyłączanie silnika. Co istotne, w przypadku spadku lub zaniku napięcia i wyłączeniu silnika, jego ponowne uruchomienie możliwe jest dopiero po wciśnięciu odpowiedniego przycisku lub ustawienie pokrętła w pozycji “Start”. Dzięki temu użytkownik maszyny chroniony jest przed nagłym ponownym jej uruchomieniem, gdy napięcie ponownie pojawi się w sieci zasilającej.